نوروز بهانه ای برای مهربانی وعاملی برای صله رحم و نیک اندیشی است.
در
نوروزنامه خیام نیشابوری می خوانیم:«سبب نام نهادن نوروز ازآن بوده است که
آفتاب در هر365شبانه روز و ربعی به اول دقیقه حَمل بازآید و چون جمشید از
آن آگاهی یافت نوروز نام نهاد، پس از آن پادشاهان و دیگر مردمان به او
اقتدا کردند و آن روز را جشن گرفتند و به جهانیان خبر دادند تا همگان آن را
بدانند و آن تاریخ را نگاه دارند و بر پادشاهان واجب است که آیین و رسم
ملوک را یه جای آورند ، از بهر مبارکی و خرمی کردن در اول سال و هر کس در
نوروز جشن کند تا نوروز دیگر عمر در شادی گذراند.» ما ایرانی هستیم ،
مردمانی با رسوم و سنت های به جا مانده از نیاکان و گذشتگانمان، وارثان
فرهنگی غنی و پربار، فرهنگی که اگر به دور از رنگ و لعاب اضافی قرار گیرد،
زیباست. اگر بخواهیم سنت های اجتماعی را به صورت کارکردی مورد بررسی قرار
دهیم شاخص ترین کارکرد نوروز همان انسجام و ایجاد روحیه وحدت بخش است.
انسجام یافتن ، همدلی را سبب می شود و همدلی عاملی است تا در کنار یکدیگر
آرامش یافته و بردبار شویم.نوروز زمانی برای تحول یافتن است ، زمانی برای
ریزش بدی و زمانی برای دست یافتن به زیباترین احوالات است . امیل دورکیم
معتقد است:« در مراسم ها و تشریفات جمعی حس همبستگی گروهی تائید و تقویت می
شود » تشریفات و شعائر از نظر دورکیم ، برای پیوند دادن اعضای گروه ضروری
است.
نوروز از جمله آیین های ملل ایرانی است که در دین مبین اسلام با
استقبال مواجه شده است.در صدر اسلام شاهدیم که فاتحان مسلمان ملاحظه آیین
مردمان کشورهای فتح شده را تا حد بضاعت مخترم می شمردند.حضرت علی(ع) در
قسمتی از نامه معروف خود به مالک اشتر درباره رعایت رسوم و آیین های مردم
تأکید کرده می فرمایید: « آداب پسندیده ای را که بندگان این ملت به آن عمل
کردن و ملت اسلام با آن پیوند خورده و رعیت با آن اصلاح شدن بر هم
مزن».علامه مجلسی حدیثی از امام صادق(ع) در مورد نوروز نقل می کند؛آن
امام(ع) می فرمایند:« امروز روزی است که خداوند عهد ازل(پیمان جاودانه) را
با مردم بست، روزی است که نخستین بار خورشید بدرخشد و باد بوزید و...، روزی
است که کشتی نوح بر کوه جودی نشست؛ روزی است که جبرئیل بر پیامبر(ص) فرود
آمد، روزی است که حضرت پیامبر(ص)، علی(ع) را بر شانه بلند کرد تا بت های
کعبه را سرنگون ساخت، روزی است که دستور داد مردم با علی(ع) بیعت کنند.».در
روایت آمده است که «...در نوروز جامی سیمین، پر از حلوا برای پیامبر هدیه
آوردند، آن حضرت پرسید این چیست؟ گفتند امروز روز نوروز است، حضرت پرسید
نوروز چیست؟ گفتند عید بزرگ ایرانیان است ؛ حضرت فرمودند: کاش هر روز بر ما
نوروز بود.»نوروز را می توان تمرینی برای انتظار دانست.استراتژی پویا و
بالنده انتظار رکن رکین دکترین مهدویت است.انتظار به معنی چشم به راه بودن و
امیدواری به آینده ای زیباست؛ آینده ای نویدبخش و سعادت آفرین ، انتظار
رهبری موعود(عج) که با ظهورش تمام فساد ها و بدبختی ها از جهان رخت بر می
بندد و بشر طعم حقیقی خیر و صلاح و آسایش و امنیت را می چشد. انتظار فرج
منجی حقیقی همان رسیدن به نیکوترین حال ها و زیباترین تحول هاست.
خراسان
بزرگ را می توان تاثیرگذارترین نقطه ایران اسلامی در تاریخ پرفراز و نشیب
تاریخ اسلام دانست.آداب و سنن فراوانی در جای جای ایران با ریشه خراسانی
رایج و جاری هستند .آیین های مربوط به نورز از این دست است.خراسانی ها به
گواه تاریخ به خاطر حضور هوشمندانه شان در گذرگاه ها و بزنگاه های تاریخی
توانسته اند حضوری پرثمر در حفظ هویت ملی و اسلامی ما داشته
باشند.شاهکارهای ادب فارسی با پشتوانه ای از دین در این مرز و بوم ظهور
کردند.از فردوسی تا مولانا و از شاهنامه تا مثنوی و از عمق تاریخ تاکنون
خراسان نقش راهبری و راهنمایی را به نیکی ایفاء کرده است و در این میان
هنوز می توان رگ های اصیل آیینی را در هزار توی فرهنگ مردم مشاهده کرد. این
آیین ها همان طوری که متذکر شدم تلفیقی از هویت ملی و مذهبی ماست.اوج این
تلفیق را باید در صله رحم یا همان دید و بازدیدهای نوروزی جستجو کرد.یکی
شدن ارزش های نظیر؛ حفظ حرمت بزرگ ترها،نو کردن لباس ها،نظافت منازل،عیدی
دادن به کوچکترها،سفرهای نوروزی و شیرین کردن کام ها همه و همه از وجوه
مشترک باورهای ملی و اعتقادات مذهبی مان خبر می دهند.در نوروز کدورت ها به
فراموشی سپرده می شوند.محبت ها بیشتر می شود.به قول محلی ها بازار راوی ها
گرم گرم می شود.وصلت ها بیشتر می گردد و باب آشنایی ها و نامزدی ها گشوده
تر می شود.بساط خوشی پهن است باید خوشه چین جمع بود.کانون گرم خانواده با
ادای دین به گذشتگان و یاد اهل قبور گرم تر م یشود.حرمت همه چیز باید رعایت
شود.
آیین نوروز به ایران باستان بر می گردد. یعنی حتی قبل از بابلیان ، بهار و سال نو را جشن می گرفتند. در کتیبه های بابلی از مراسمی به نام (( عید آکتیو )) سخن رفته که برگزاری آن دوازده روز طول می کشیده است که اکنون نیز دوازده روز آغاز سال جشن نوروز است. در زنجان نیز این آیین آمیخته با اعتقادات مذهبی بسیار پر اهمیت است و تقریبا مراسم نوروز از چهارشنبه سوری آغاز می گردد.
خرید چهارشنبه آخر سال از جمله سنت های قدیمی مردم زنجان در این روز محسوب می شود. کودکان و خواسته هایشان از اهم اولویت های پدران و مادران می باشد. زیرا معتقد اند این روز ها روز های خوش و به یاد ماندنی برای کودکان خواهد بود. مردم برای بچه های خودضمن خرید پوشاک نو اسباب بازی می خرند. پسر بچه ها به خرید (ماشون) ماشین اسباب بازی و تفنگ علاقه زیادی نشان می دهند و اکثر دختر بچه ها اسباب بازی چهارشنبه آخر سال را « قولچاق » یعنی عروسک می خرند.خانم های خانه دار هم به خرید « آینا » و « دراخ » یعنی آینه و شانه و همچنین « سوپورگر » یعنی جارو می پردازند. خرید آجیل چهارشنبه سوری از دیگر بخش های خرید سنتی این روز در زنجان می باشد. آجیل شیرین با محتوای – نخودچی – کشمش – توت بادام – گندم بوداده – ذرت بوداده – گردو و ....
مادران مقداری از گندم بوداده را بعنوان صدقه برای پرندگان و به نشانی روزی فراوان به پشت بام خانه پرتاب می کنند تا پرندگان نیز در این شب روزی داشته باشند شال سالاماق یا پا جالیق از جمله سنت های شیرین این شب است. در شب چهارشنبه سوری گروهی از جوانان در کوچه ها یا پشت بام منازل خود مخصوصا در روستاها اقدام به افروختن آتش می کردند و سپس با پریدن از روی آن این آواز را می خوانند:
آتیل ، ماتیل چهارشنبه آینه تکین بختیم آچیل چهارشنبه باش آغریم ، دیش آغریم بوردا غالسین چهارشنبه
نوروز ۹۱ بر شما مبارک . . .
ادامه را حتما ببینید....
ادامه مطلب ...در اسفند سال 46 دانشجویان تاریخ به عنوان سفر علمی به عراق رفتند و من نیز ابتدا عازم بودم اما در آخرین لحظات ناگهان قسمت نشد. چون نوروز را در سفر بودند و آنجا جشن می گرفتند این نوشته را به در خواست همکارات گرامی بر سر راه نوشتم تا در آن اجتماع بخوانند. و اینک به یاد آن حادثه سخن تازه از نوروز گفتن دشوار است.
ادامه را حتما بخوانید